Татар телендәге гарәп-фарсы алынмалары
Татар телендәге
гарәп-фарсы алынмалары


Сайт

М.И.Мәхмүтов, К.З.Хәмзин, Г.Ш.Сәйфуллин тарафыннан төзелгән, 1993 елда Казанда, "ИМАН" нәшриятендә чыккан ГАРӘПЧӘ-ТАТАРЧА-РУСЧА АЛЫНМАЛАР СҮЗЛЕГЕ нигезендә эшләнде. Кызганычка каршы, сүзләрнең гарәп графикасында язылышын башкара алмадым. Сүзлектә хата тапсагыз, бирегә төртеп миңа языгыз.
Б В Г Д З И Й К Л Мa Мa Ме Ми Мо Му Мә Мө Мү Н О П Р С Т Ф Х Ч Ш Я Ә Ө Җ Һ З И Й К Л М Н О П Р С Т Ф Х Ч Ш Я Ә Ө Җ Һ

Мибзәгъ ис. мед. Скальпель (хирургиядә кулланыла торган кисү, яру коралы, пычак).

сущ. мед. Скальпель.


Мивә ф. ис. Җимеш, җиләк-җимеш. Алма вә башка мивәләр өчен биегрәк урын кирәктер. (К. Нас.)

п. сущ. Фрукты.


Мивәдар ф. ис. Җимеш бирә торган.

п. сущ. Плодоносный, плодородный.


Мивәи тәлех ф. ст. Ачы жимеш.

п. сс. Горький плод; горькие фрукты.


Мивәфрүш ф. ст. Җимеш сатучы.

п. сс. Продавец фруктов.


Мигад ис. 1) Вәгъдә ителгән вакыт. 2) Очрашу вакыты.

сущ. 1) Срок исполнения. 2) Время свидания.


Мигъ ф. ис. 1) Томан. 2) Болыт.

п. сущ. 1) Туман. 2) Туча, облако.


Мигъбәр ис. кара: мәгъбәр.

см. Мәгъбәр.


Мигъдә ис. Ашказаны. Сары җынтыйна тамыры мигъдәне ислах кылыр вә мигъдәгә кувәт бирер. (К. Нас.)

сущ. Желудок.


Мигъзәл ис. Җеп эрләү коралы, каба, орчык.

сущ. Веретено, прялка.


Мигъмар ис. Төзүче, архитектор.

сущ. Строитель, архитектор.


Мигъмари с. Төзүчелек(кә караган). Фән. мигъмари— төзүчелек гыйлеме. Осул мигъмария — төзү ысулы, методы; төзү-архитектура стиле.

прил. Строительный.


Мигъраҗ ис. 1) дини Югарыга күтәрелү, күккә ашу. 2) Баскыч.

сущ. рел. 1) Восхождение, вознесение на небо. 2) Лестница.


Мигъяр ис. Үлчәм, чама, үлчәм дәрәҗәсе.Һәркемнең гакылының мигъярын белеп сөйләш. (К. Нас.)

сущ. Мерило, стандарт.


Мигъфәр ис. Каска, сугышта кия торган тимер баш киеме.

сущ. Защитный шлем, каска.


Мизаб ф. ис. Улак, өй түбәләреннән су агызу өчен ясалган улак.

п. сущ. Жёлоб, водосточная труба.


Мизан ис. 1) Үлчәү, бизмән. 2) Авырлык.

сущ. 1) Весы. 2) Вес.


Мизанелхәрара из. Термометр.

из. Термометр.


Мизанелһава из. Барометр.

из. Барометр.


Мизанерротубә из. Гигрометр, юешлек (дым) үлчәү коралы.

из. Гигрометр.


Мизбан ф. ис. 1) Кунак йорты иясе. 2) Сыйлаучы.

п. сущ. 1) Хозяин, принимающий гостей. 2)Угощающий.


Мизракъ ис. Сугыш сөнгесе.

сущ. Дротик, копьё, пика.


Мизаҗ ис. 1) Сәламәтлек. 2) Кешенең табигый хәле: холкы, табигате, характеры, кәефе. Кеше егъласа, ачигъланса, тирләп китмән адәмнең мизаҗыннандыр. (К. Нас.)

сущ. 1) Здоровье, состояние здоровья. 2) Темперамент, характер; естественное состояние человека.


Мизаҗгир гф. ис. Табигатькә туры килеп кәефләндерә, хушландыра торган нәрсә.

сущ. Что-либо подходящее по натуре человека и удовлетворящее его.


Мнзаҗе дәмәви гф. ис. Табигатькә туры килеп кәефләндерә, хушландыра торган нәрсә.

сс. Сангвиник (человек с весёлым характером).


Мизмар I ис. Уен коралы, курай, сыбызгы. Мизмар белән рәкыс кылды. (К. Нас.)

сущ. Свирель, дудка; флейта.


Мизмар II ис. 1) Ат ярыштыру, бәйге. 2) Бәйге чабу мәйданы. Мизмарда сабыйклардан чыкты госрәт. (Ак.)

сущ. 1) Скачки, бега. 2) Ипподром; скаковой круг.


Микат ис. 1) Билгеләнгән урын һәм вакыт. 2) Фасыл, чор. 3) дини Хаҗиләрнең хаҗ кылырга керешү урыны.

сущ. 1) Срок; определенное, назначенное время; место. 2) Сезон, пора. 3) рел. Место начла поклонения паломников, совершающих хадж.


Микнәт ис. 1) Көч, кодрәт, куәт. Үгезнең гәүдәсе газаматле, йөреше вә карашы микнәтле... (Г. Фәез.) 2) Байлык.

сущ. 1) Могущество; сила, мощь. 2) Богатство.


Микъбәзә ис. Тоткыч, сап, тоту коралы.

сущ. Рукоятка, ручка.


Микъдар* ис. 1) Кадәр, чаклы, чама. Ярты сәгать микъдар вакыт үтте. (3. Биг.) 2) Сан. 6) Өлеш. 4) Үлчәм.

сущ. 1) Размер, количество; доза. 2) Числр. 3) Доля. 4) Мера, соотношение.


Микънатис ис. Инә ташы, магнит.

сущ. Магнит.


Микъраз ис. Кайчы.

сущ. Ножницы.


Микъяс ис. Чагыштырыла, тиңләштерелә тойган нәрсә; үлчәү, үлчи торган әйбер; масштаб.

сущ. Масштаб; мера, шкала; сопоставление.


Микъяселхәрарәт из. Градусник, җылылык үлчәве.

из. Градусник.


Микьял ис. Үлчәү савыты, орлык үлчи торган савыт (тубал, чиләк, подаука кебек).

сущ. Мера сыпучих и твёрдых тел.


Мил ис. Озынлык үлчәве (гарәп миле — 1870 метр чамасында).

сущ. Мера длины—миля (арабская миля — около 1870 м).


Милгака ис. Кашык.

сущ. Ложка.


Милек* ис. Мал, берәүнең әйберләре, нәрсәләре.

сущ. Собственнбсть, владение, имущество.


Милех ис. Тоз.

сущ. Соль (поваренная, минеральная).


Милли* с. Милләткә караган, милләт(кә бәйләнешле).

прил. Национальный.


Миллиять ис. Миллилек, милләткә караганлык.

сущ. Национальность, национальная принадлежность.


Милләт* ис. Милләт.

сущ. Нация.


Милләтпәрвәр гф. ис. 1) Үз милләтен сөюче, үз милләте файдасы өчен тырышучы. 2) Милләтче.

ар.-п. сущ. 1) Патриот. 2) Националист.


Милләтпәрәст гф. ис. кара: мидләтпәрвәр.

ар.-п. сущ. см. Милләтпәрвәр.


Миляд* ис. 1) Туган көн; аерым алганда Гайса туган көн дип йөртелгән көн; рождество. 2) Христиан эрасы. Кабләлмиляд — милядтан элек. Бәгъдәлмиляд — милядтан соң.

сущ. 1) День рождения. 2) Рождество христово. 3) Христианская эра.


Миляди* с. 1) Милядка караган, миляд (ка бәйләнешле). 2) Христиан эрасы (ел исәбе).

прил. 1) Рождественский. 2) Христианское летоисчисление.


Миләл ис. Милләт-нең к.

сущ. мн. от милләт.


Мим* ис. „М" хәрефенең исеме, мим. Сөям дустым дигәндә мимегезне:.. (Г. Тук.)

сущ. „Мим", название буквы „м".


Мими ис. „М" хәрефенә бәйләнешле булган яки, „м" хәрефен эченә алган. Масдар мими — башында „м" хәрефе булган исем фигыль.

прил. „Мимный" (как „энный"), с мимом. Отглагольное имя, образованное при помощи пристав ки „ми".


Мин бәйл. Чыгыш килеше (дан — дән, тан — тән, нан — нән) кушымчалары мәгънәсен бирә торган бәйлек. Толугышшәмес мин мәгърибиһа — көнбатыштан кояш чыгу. (Г. Тук.)

Предлог, управляющий, исходным падежом, от, из.


Мина I ф. ис. 1) Эмаль. 2) Циферблат.

п. сущ. 1) Эмаль. 2) Циферблат.


Мина II ис. Лиман; порт, гавань, пристань.

сущ. Лиман, гавань, порт, пристань.


Минбәр ис. Менбәр, кафедра, трибуна.

сущ. Кафедра, трибуна.


Минвал ис. Ысул, үрнәк, рәвеш, тәртип. Кич булгач, янә шул минвал үзрә тагам хәзер булды. (К. Нас.)

сущ. Способ, вид, образ, манера.


Минкалә ис. Транспортир (почмак үлчәве).

сущ. Транспортир.


Миннәт ис. 1) Берәүгә иткән яхшылыкны һаман искә төшереп сөйләү, битәрләү. Әгәрчә зәррә микъдар һиммәте бар, аның артыннан тау-тау миннәте бар... (Г. Тук.) 2) Яхшылыкка каршы яхшылык итү, яхшылыкның кадерен белү. Шәтрәбә моны миннәт белеп, тәмам ихлас белән коллыкка бил баглады. (Г. Фәез.) 3) Ярдәм, булышлык.

сущ. 1) Упрёк за доброе дело; требование признательности, благодарности. 2) Любезность милость, благодеяние, дар; признательность, благодарность. 3) Помощь, содействие.


Миннәтдар гф. с. Күргән яхшылык, ярдәм өчен шатлык белдерүче, берәүнең яхшылыгы, ярдәме астында булуны танучы. Бу бәхтиярлыкны бирергә сәбәпче карт әтиемә миннәтдармын. (М. Гаф.)

ар-п. прил. Признательный, благодарный.


Минтака ис. 1) Билбау; кушак; кәмәр, эзәр, пута. 2) геогр. Җир шарының климат поясы.

сущ. 1) Пояс, кушак, 2) геогр. Климатический пояс.


Минтакаи баридә ф. из. Салкын пояс.

п. из. Холодный пояс.


Минтакаи могтәдилә ф. из. Урта пояс.

п. из. Умеренный пояс.


Минтакаи харрә ф. из. Эссе пояс.

п. из. Жаркий пояс.


Мин хәйсе ля яхтәсиб гыйб. Уйламаган (көтмәгән, исәпләмәгән), өмет итмәгән җирдән. Бака мин хәйсе ля яхтәсиб хасил булган инҗирләрне йота бирде. <Г. Фәез.)

фр. Неожиданно.


Мин шәррикә ст. Явызлыгыңнан. Мин әгузе мин шәррикә. (Ш. Баб.)

сс. От твоего злодейства.


Минһаҗ ис. 1) Киң, ачык юл. 2) Тоткан юл; программа.

сущ. 1) Путь, широкая дорога. 2) Образ действий; программа.


Минһем алм. Алардан.

мест. Из них.


Мир ф. ис. Түрә, баш кеше.

п. сущ. Начальник, старший, повелевающий.


Мирар р. Берничә тапкыр, күп мәртәбә.

н. Неоднократно, многократно.


Мирарән р. Күп мәртәбә, кат-кат, күп тапкыр. Кирарән вә мирарән тәҗрибә кылынмыштыр. (К. Нас.)

н. Несколько раз, многократно, часто.


Мирас* ис. 1) Үлгән кешедән калган нәрсә (байлык). 2) Борынгы заманнан һәм борынгы заман эшлеклеләреннән калган культура-көнкүреш күренешләре.

сущ. Наследие, насдедство.


Мирас хор гф. ст. Мирас ашаучы. Саранлык белән җыйганың мирас хорларны баетмактыр. (К. Нас.)

ар.-п. сс. Живущий за счет чьего-либо наследства.


Мирза ф. ис. 1) Морза; патша баласы, түрә баласы; аксөяк. 2) Яза белүче; секретарь.

п. сущ. 1) Наследник, принц (в сочетаниях по« сле имен собственных)» дворянин. 2) Грамотный; секретарь.


Мирфәкъ ис. Терсәк.

сущ. Локоть.


Миръат ис. Көзге. Журналың һәр кәгазе миръатыңыз. (Г. Тук.)

сущ. Зеркало.


Мисак ис. 1) Вәгъдәләшү, антлар белән ныгытылган сүз бирешү. 2) Килешү, пакт. 3) дини Яратылыш вакыты.

сущ. 1) Клятвенное обещание. 2) Договор, пакт, соглашение. 3) рел. Время сотворения.


Мисал* ис. 1) Төсле, шикелле, охшаш, кебек. Мисале зәгъфран саргайды урман. (Г. Тук.) 2) Үрнәк.

сущ. 1) Пример, подобие. 2) Модель, образец.


Мисалешшәмес ст. Кояш кебек, кояш шикелле, кояш төсле. Нәчөн рәкыс итмәсен, шигырен, мисалешшәмес рәүшандыр. (Г. Тук.)

сс Подобно солнцу, наподобие солнца.


Мисбах ис. 1) Шәмдәл, кандил. 2) Яктырткыч, лампа.

сущ. 1) Подсвечник, люстра. 2) Лампа; светильник.


Мисвәк ис. Теш чистарту өчен үзенә бер төр агачтан ясалган таякчык; теш щеткасы.

сущ. Зубочистка; зубная щетка.


Мисдак ис. 1) Критерий, 2) Бер нәрсәнең дөреслегенә таяныч, дәлил. Гыйбрәт вә мисдак итеп Габделгафурның хәленә назар кылсаң... (3. Биг.)

сущ. 1) Критерий. 2) Подтверждение, доказательство.


Мисек ис. Кабарга исемле хайванның аерым бизләреннән алынган гаять хуш исле бер матдә.

сущ. Мускус.


Мискаль ис. Мыскал; кадакның 96 дан бере, яки 4,25 грамм.

сущ. Мера веса в 4,25 грамма.


Мискин* с. 1) Ярдәмче кешесе булмаган, бичара, ярлы. Тагы атлар, тагы туктар ул мискин. (Г. Тук.) 2) Мескен, гаҗиз.

прил. 1) Бедняга; бедный неимущий. 2) Убогий, несчастный.


Мискинә ис. Мискин-нең мнс.

сущ. жен. от мискин.


Мисл
Мислe p. Ошаган, төсле, кебек, шикелле, нәкъ. Ашап яткан соры кортка кадалдым мисле хәнҗәр мин. (Г. Тук.)

н. Подобно, на подобие, вроде.


Мисраг ис. Шигырь юлы.

сущ. Полустишие.


Мистар ис. 1) Линейка. 2) Язганда юлны туры итү өчен кулланыла торган сызыклы кәгазь; транспарант.

сущ. 1) Линейка. 2) Линоваиная бумага; транспарант.


Мисыр ис. 1) Мисыр. 2) Шәһәр.

сущ. 1) Египет. 2) Город, поселение.


Мифтах ис. Ачкыч.

сущ. Ключ, отмычка.


Мих ф. ис. 1) Кадак, чөй. i>Маһруй лязим улан, михны эзләмәя башлады./i> (3. Биг.) 2) Казык.

п. сущ. 1) Гвоздь, клин. 2) Кол.


Михвәр ис. Күчәр.

сущ. Ось.


Михнәт* ис. 1) Кыенлык, авырлык, кайгы, азап, 2) Хезмәт.

сущ. 1) Бедствие, страдание, тягость; усталость. 2) Труд.


Михнәткәш гф.ис. Авырлык чигүче, азап чигүче, 2) Эшче, хезмәт иясе.

ар-п. сущ. 1) Страдающий. 2) Трудящийся.


Михраб ис. 1) Мәчетләрнең мулла намаз укыр өчен аерым эшләнгән урыны, түре. 2) Изге урын. Иптәшең шагыйрь генә бассын аяк михрабыңа. (Г. Тук.)

сущ. 1) Ниша в мечети, показывающая направление моления. 2) Святилище.


Михҗәма ис. 1) Сөлек. 2) Кан ала торган пыяла савыт.

сущ. 1) Пиявка. 2) Банка, употребляемая при кровопускании.


Мишкят ис. 1) Иске мәдрәсәләрдә укылган дини бер китап исеме. 2) Кандил уртасында шәм куя торган чокыр. 3) Шәм, лампа кебек яктырткычлар куяр өчен, стенада уеп эшләнгән урын. Алдыңызда парлаян мишкятыңыз.<Г.Тук.)

сущ. 1) Название религиозной книги, по котрой учились в татарских медресе. 2) Отверстие в подевечнйке, 3) У глубление в стене. для светильника.


Мишмәга ис. Шәмдәл.

сущ. Подсвечник.


Мишрәбә ис.кара: мәшрәбә.

сущ. см. Мәшрәбә.


Миян ф. ис. Ара, урта, аралык.

п. сущ. Середина; центр; промежуток.


Миянә ф. ис. кара: миян.

п. сущ. см. Миян.


Мияһ ис. Маэ-ның к.

сущ. мн. от маэ.


Миәт сан Йөз.

ч. Сто.


Миәтәен сан Ике йөз.

ч. Двести.


Миһад ис. Ята торган урын, түшәк, ятак, урын-җир.

сущ. Постель.


Миһер ф. ис. 1) Шәфкать. 2) Дуслык, мәхәббәт. Әйт: әй миһерең аз, гыйшвәң-фәрван. (Хорәз.) 3) Кояш.

п. сущ. 1) Дружба, любовь. 2) Доброта, милосердие. 3) Солнце.


Миһербан* ф. с. 1) Шәфкатьле. 2) Ягымлы, сөйкемле. Бер кавым арасында хәлим вә миһербан булган кеше ул кавымныж хуҗасыдыр. (К. Нас.)

п. прил. 1) Сострадательный. 2) Любезиый, ласковый.


Миһдәт кара: мөһләт.

см. Мөһләт.


Миһман ф. ис. Кунак. Тагамне Миһманнар алдына тезеп куйдылар. (К. Нас.)

п. сущ. Гость.


Миһманпәрвәр ф. ст. Кунак сөюче, кунакчыл. Хәмзә бай исә миһманпәрвәр кемсәнә имеш. (3. Биг.)

п. сс. Гостеприимный.

 


Өскә
А Б В Г Д З И К Л Ме =>Ми<= Мо Му Мә Мө Мү Н О П Р С Т Ф Х Ч Ш Я Ә Ө Җ Һ З И Й К Л М Н О П Р С Т Ф Х Ч Ш Я Ә Ө Җ Һ