Хой ф. ис. Табигать, холык. Мин сине хуш хой итим. (Г. Тук.)

п. сущ. Характер, нрав, привычка, наклонность.

Хода* ф. ис. Алла, тәңре, ходай.

п. сущ. Бог, господь.

Ходавәнд, ходавәндә кара: хода.

см. Хода.

Ходаи ф. с. 1) Аллалык, ходалык. 2) Алла(га бәйләнешле). 3) Алла бәндәсе (юаш, мескен кеше).

п. прил. 1) Божественность. 2) Божественный. 3) Божий человек (смиренный, убогий).

Ходбин ф. ис. Үз-үзен өстен куючы, үзен сөюче. Ходбин вә гоҗеп иясе булган риялыларга тәгъриз мәкамендә әйтелер. (К. Нас.)

п. сущ. Эгоист, себялюбец.

Ходга ис. Алдау, хәйлә.

>сущ. Обман, трюк.

Ходдам Хадим-нең к.

мн. от хадим.

Ходфруш ф. ис. 1) Үз-үзен мактаучы, мактанчык. 2) Сатлык. Ходфруш булган риякярларга тәгъриз. (К. Нас.)

п. сущ. 1) Хвастливый, тщеславный. 2) Продажный.

Хозрәт ис. 1) Яшеллек, үсемлек. 2) Яшел төс.

сущ. 1) Зелень, растйтельность. 2) Зелёный цвет.

Хозугъ ис. 1) Түбәнчелек, буйсыну. 2) Мөстәкыйль түгеллек, бәйлелек.

сущ. 1) Покорность, смирение, подчинение. 2) Зависимость.

Хозузат ис. к. 1) Өлешләр. 2) Күңелгә ошаган нәрсәләр, тәм табулар, рәхәтлек, ләззәт.

сущ. мн. 1) Доля, удел, счастье, удача. 2) Удо-вольствие, радость, наслаждение, блаженство.

Хозур* ис. 1) Күз алды, ал, ян. Дәгъва кылган хатынны алып солтан хозурына китте. (К. Нас.) 2) Килү. 3) Рәхәт, кәеф, күңеллелек, шатлык, күңел ачу. Бик хозур! Рәт-рәт тора гаскәр кеби чыршы, нарат. (Г. Тук,)

сущ. 1) Присутствие. 2) Приход, появление. 3) Развлечение; веселье, забава, удовольствие. 4) Весело.

Хозыр (хизыр) ис. Исеме бар? гәүдәсе юк бер пигамбәр исеме (дини әкиятләрдә ул хәзерге көндә дә исән, авырлыкка төшүчеләргә ярдәм итүчән, кешеләрне сынау өчен ак сакаллы карт кыяфәтенә кергән образ итеп бирелә). Булса бир, булмас исә, җайлап сөйлә булмаслыгыи,— сизми калма ак сакаллы карт Хозыр Ильяслыгын! (Г. Тук.)

сущ. Хозыр (Хизыр) — собственное имя мифи-ческого пророка (в религиозных сказках он появляется перед людьми в образе белобородого старика).

Хокук* 1) Хак -нын к . 2) Юридик хокук, политик хокук.

1) мн. от хак. 2) Юридическое, политическое право.

Хокукшинас ст. Юрист. Ул әхлякың фәкыйрьлек киеме астында мәстүр имми, хокукшинаслык итмәдең диәчәктер. (К. Нас.)

сс. Юрист, правовед.

Холд ис. 1) Дәвамлылык, мәңгелек. 2) Җәннәт. Йөзендин газләнеп торыр холдара хур. (Хорәз.)

сущ. 1) Вечность, бессмертие. 2) Рай.

Холкум ис. Бугаз; үңәч, җен.

сущ. Горло, пищевод.

Холык* ис. 1) Кешенең табигый үзенчәлеге, кешенең табигате. 2) Кәеф, рухи хәл.

сущ. 1) Характер, натура-нрав. 2) Настроение, расположение духа.

Холкан р. Холкы буенча.

н. Характером, по характеру.

Холәфа Хәлифә-иең к.

мн. от хәлифә.

Холүл ис. 1) Керү. 2) Килеп җитү (вакыт).

сущ. 1) Вход, вхождение. 2) Наступлеиие (времени); прибытие.

Холүс ис. кара: хөлус.

сущ. см. Хөлус.

Холүсан р. кара: хөлусан.

н. см. Хөлусан.

Хомар ис. Исереп айныганнан соң баш авырту, макмыр.

сущ. Болезненное состояние после выпивки, похмелье.

Хомаси с. 1) Бишле, 2) грам. Биш хәрефтән тора торган сүз.

прил. 1) Пятерной. 2) грам. Слово, состоящее из пяти букв.

Хомес сан Биштән бер.

ч. Одна пятая.

Хомрә, хомрәт ис. Кызыллык.

сущ. Краснота.

Хомур ис. Хәмер-нең к.

мн. от хәмер.

Хомык ис. Ахмаклык, акылсызлык, тинтәклек, сантыйлык.

сущ. Глупость, безрассудство.

Хомуд ис. 1) Басылу, тынычлану. 2) Утның ялкыны басылу.

сущ. 1) Успокоение. 2) Затихание, угасание (огня).

Хонса* (хонәса) ис. Кыз-тәкә (ике җенесле, ирлек һәм хатынлык билгеләре булган кеше).

сущ. Гермафродит.

Хорафат* ис. к. 1) Юк-барга ышану; искелек калдыклары. 2) Нигезсез әкиятләр, легендалар, телдән телгә күчеп йөри торган ялганнар.

сущ. мн. 1) Суеверие, предрассудок. 2) Сказка, басня, легенды, небылицы.

Хордә ф. ис. Вак нәрсә, кечкенә нәрсә, кисәк, ватык.

п. сущ. Мелочь, крошки, обломки.

Хордәбин ф. ис. 1) Микроскоп. Хордәбан аркылы карап та көч. белән күренә торган хайваннар бар. (К. Нас.) 2) Вакчыл; нечкәләүче, җентекләүче, төпченүче.

п. сущ. 1) Микроскоп. 2) Мелочный; разборчивый, педантичный.

Хоркат ис. 1) Янгын, яну. 2) Кызу, ачулану.

сущ. 1) Горение, жар. 2) Сильный гнев, досада.

Хортум ис. Фил борыны.

сущ. Хобот.

Хорурзт ис. 1) Эсселек, кызулык. 2) Җылылык берәмлеге, калория.

сущ. 1) Жара, высокая температура, зной. 2) Единица измеремия количества тепла, калория.

Хорус (хоруз) ф. ис. Әтәч.

п. сущ. Петух.

Хоруф, хоруфат Хәреф -нең к.

мн. от хәреф.

Хоруфы шәмсия ст. Гарәб әлифбасында: д, з, р, ш, л, н) хәрефләре; болар алдында килгән „әл" артикленең „л"се йотыла. Болардан башка хәрефләр хоруфы камәрия дип атала. Алар алдында килгән „әл" артикле йотылмый.

сс. "Солнечные буквы" арабского алфавита, которые ассимилируют „л" артикля. Остальные буквы арабского алфавита называются лунными, которые „л" артикля не ассимилируют.

Хоруфы мөнфәсыйлә ст. Үзеннән соңгы хәрефләр белән .тоташмый торган хәрефләр.

сс. Буквы. которые на нисьме не соединяются с последующими буквами.

Хоруфы һиҗа ст. Әлифба, азбука.

сс. Азбука, арабский алфавит.

Хоруҗ м. I. Эчтән тышка таба чыгу. Өеннән хоруҗы бәгъдендә... (3. Биг.)

м. I. Выход, выхождение.

Хоршид ф. ис. Кояш, көн.

п. сущ. Солнце, день.

Хосия ис. анат. Йомырка.

сущ. анат. Яичко.

Хосран ис. 1) Үкенеч, үкенечле. 2) Югалту, зыянга очрау. 3) Саташу; адашу. Үтте гомерем, барчасы хосран икәндер белмәдем. (Һ. Сал.)

сущ. 1) Раскаякие. 2) Потеря, повреждение. 3) Бред; заблуждение.

Хосрау ф. ис. 1) Патша, хан, солтан. 2) Иран шаһларының титулы.

п. сущ. 1) Государь, повелитель, султан. 2) Титул персидского царя.

Хосул м. I. Керем, файда, кулга керү; казаныш. Сүзлә файда хосулә кәлмәз, эш кирәк. (М. Ак.)

м. I. Доход, польза, достижение, получение, приобретение.

Хосум ис. к. Дошманлашучылар, талашучылар, низаглашучы яклар.

сущ. мн. Враждебная сторона, противникн, оппозиционеры.

Хосумәт ис. Дошманлык, талашу. Берәү берәүгә: „Мине хосумәткә өйрәтсәнә". — диде. Ул кеше әйтте: „Юкны дәгъва, бирәчәкне инкяр кыл, хосумәткә өйрәнерсең, — диде. (К. Нас.)

сущ. Вражда, тяжба, ссора.

Хосус ис. 1) Әйбердә булган үзенчәлек. 2} Очрак, мөнәсәбәт. Хәзрәт бу хосуста Җиһанша берлә киңәште. (3. Һад.)

сущ. 1) Особенность, частность. 2) Отношение, связь.

Хосусый* с. 1) Аерым, үзенә генә караган, бер нәрсәгә генә бәйләнешле; махсус, 2) Шәхси.

прил. 1) Особенный, специальный. 2) Частный, личный.

Хосусыять ис. Үзенчәлелек, аерымлылык.

сущ. Частность, особенность.

Хосусән* р. Бигрәк тә, аеруча. Хосусән, һич ярамас ушбу заман (М. Гаф.)

н. В особенности, особенно.

Хотабаэ Хатыйб-ның к.

мн. от хатыйб.

Хотам ис. 1) Кисәк, ватык, 2) Калдык. 3) Фани дөнья малы. Гараз шулдыр, щәмгы иткәй хотами. (Ут. Им.)

сущ. 1) Осколки, обломки. 2) Остатки. 3) Бренное имущество.

Хотбә ис. 1) Речь. нотык, сөйләнгән сүз. Җирсезлек-динсезлек җөмләсе белән хөтбәсен тәмам итте. (Г. Ибр.) 2) Вәгазь.

сущ. 1) Речь. 2) Проповедь.

Хотур м. I. Хәтергә килү, искә төшү, зиһенгә китерү.

см. I. Приходить в голову, на ум.

Хотут Хат -ның к.

мн. от хат.

Хофия ис. 1) Яшеренлек. 2) Серлелек.

сущ. 1) Скрытность. 2) Секретность.

Хофиятән р. Яшерен рәвештә. Итмәде тәэсир, чалыштым хофиятән, җәһрән дә бән. (Г. Тук).

н. Скрытно, тайно, секретно.

Хоффаз Хафиз-ның к.

мн. от хафиз.

Хоффаш ис. Ярканат. Нигә булды зыя сөйгән азат баш монафикълар караңгысында хоффаш. (Г. Тук.)

сущ. Летучая мьппь.

Хофәр Хофрә -нең к.

мн. от хофрә.

Хофрә ис. Казылган чокыр.

сущ. Яма, рытвина.

Хошек ф. с. 1) Коры, кипкән, уңыш бирми торган. Мәхәббәт багына хомек сале иреште. (Ут. Им.) 2) Каткан, туңган, 3) Кырыс, каты, тупас (характер).

прил. 1) Сухой, высохший, бесплодный, неурожайный. 2) Замёрзший. 3) Суровый, жёсткий.

Хошнуд ф. с. Разый, шат, канәгать, риза. Заманның дуслыгына мин хошнуд түгел идем, елар идем, ләкин үтеп киткәч, фиракы өчен еладым. (К. Нас.)

п. прил. Довольный, радостпый, весёлый, удовлетворёнпый.

Хошуг ис. Түбәнчелек, күңел, белән түбәнчелек итү.

сущ. Покорност ь, смирение, почтителькость, благоговение.

Хошунәт ис. Катылык, кансызлык, тупаслык.

сущ. Грубость, жестокость.

Хоют Хәйт-ның к.

мн. от хәйт.

Хоҗәстә ф. с. Бәхетле, уңышлы, имин, шат. Кеше таш орса башә и хоҗәстә (Аллаһъяр)

п. прил. Счастливый, благбполучный благословенный.